Úrskurður nr. 7/2000

Árið 2000, mánudaginn 4. desember er haldinn fundur í úrskurðarnefnd sjómanna og útvegsmanna í húsakynnum Farmanna-og fiskimannasambands Íslands að Borgartúni 18 í Reykjavík.

Mættir eru Grétar Mar Jónsson, Helgi Laxdal og Sævar Gunnarsson frá samtökum sjómanna og vélstjóra, en Friðrik J. Arngrímsson, Pétur H. Pálsson og Sveinn H. Hjartarson af hálfu LÍÚ.

Fyrir er tekið mál nr. U-7/2000:

Farmanna-og fiskimannasambands Íslands
Sjómannasamband Íslands og
Vélstjórasamband Íslands
f.h. áhafnar Ársæls SH-88
gegn
Sólborgu ehf.

Farmanna-og fiskimannasambands Íslands vísaði máli þessu til úrskurðarnefndar með bréfi til Verðlagsstofu skiptaverðs (VSS) dags. 23. nóvember sl. sem er svohljóðandi: ,,Efni: Úrskurðarbeiðni. Farmanna-og fiskimannasambands Íslands óskar hér með eftir því að úrskurðarnefnd sjómanna og útvegsmanna taki til úrskurðar deilu milli áhafnar Ársæls SH-88 og Sólborgar ehf. sem er útgerðarfélag bátsins. Ágreinurinn er um verð á hörpudiski og er vísað í meðfylgjandi skjöl um annað er snertir ágreininginn.” Þau skjöl, sem vísað er til í bréfi Farmanna-og fiskimannasambands Íslands er bréf áhafnar skipsins til samtakanna, dags. 22. nóvember sl. og tilboð Sólborgar ehf. til áhafnar frá 20. sama mánaðar. Bréf áhafnar frá 22. nóvember er þannig: ,,Við undirritaðir áhafnarmeðlimir Ársæls SH-88, sem nú stundar hörpuskelveiðar í Breiðafirði, óskum hér með eftir því að úrskurðarnefnd sjómanna og útvegsmanna taki til meðferðar verðlagningu til okkar á hörpuskel. Við upphaf núverandi úthalds var verð ákvarðað að meðaltali kr. 36,00 pr. kr., miðað við að skipting væri 70% stór skel og 30% lítil skel. Við þá ákvörðun lágu ekki fyrir nýjar tölur frá Þjóðhagsstofnun. Samkvæmt okkar mati hefði þetta verð átt að vera kr. 38.28 pr. kg. miða við þær tölur sem síðar birtust og þær reikniaðferðir sem notaðar hafa verið og byggjast á uppgefnum tölum Þjóðhagsstofnunar að teknu tilliti til gengisþróunar. Verð á hörpudiski í íslenskum krónum í töflu Þjóðhagsstofnunar fyrir ágústmánuð sl. var kr.262.73 og samkvæmt því teljum við að verð til okkar hefði átt að vera 38.28. Verð á hörpudiski í nóvembertöflu Þjóðhagsstofnunar er kr. 292,67, sem þýðir að okkar mati að meðaltalsverð til okkar samkvæmt framangreindri skiptingu ætti að vera kr. 42.64 pr.kg. Samningar um verð hafa ekki tekist, en rétt er að taka fram að boðnar hafa verið kr. 38.50 pr. kg. sem rétt nær því verði sem að okkar mati hefði átt að gilda strax við upphaf úthalds, en ekkert komið til móts við þær hækkanir sem síðan hafa orðið sbr. ofangreindar tölur Þjóðhagsstofnunar.”

Mál þetta var fyrst tekið fyrir á fundi í úrskurðarnefnd mánudaginn 27. nóvember sl. Þar voru mættir fulltrúar hagsmunaaðila í nefndinni. Ekki náðist samkomulag og var því ákveðið að tilkveðja formann nefndarinnar á næsta fund og skyldi hann gera tillögu að niðurstöðu í úrskurðarformi. Ákveðið var að næsti fundur nefndarinnar með formanni hennar yrði föstudaginn 1. desember sl. Þessari ákvörðun var síðan breytt að tillögu Valtýs Þ. Hreiðarssonar forstöðumanns VSS og ákveðið að næsti nefndarfundur yrði í dag, 4. desember.

Fulltrúar sjómanna skiluðu greinargerð til VSS 28. nóvember sl. en fulltrúar LÍU, sem gæta hagsmuna Sólborgar ehf., skiluðu sinni greinargerð 30. nóvember sl.

Eftirleiðis verður vísað til fulltrúa sjómannasamtakanna, sem gæta hagsmuna áhafnar Ársæls SH-88 sem sóknaraðila en fulltrúa LÍU, sem gæta hagsmuna Sólborgar ehf. sem varnaraðila,

Sólborg ehf. leggur upp afla hjá Sigurði Ágústssyni hf. Fulltrúar hagsmunaraðila í úrskurðarnefnd eru sammála um það, að engin eignatengsl séu milli Sólborgar ehf. og Sigurðar Ágústssonar hf., þannig að ágreiningur þeirra fellur undir 3. mgr. 9. gr. laga nr. 13/1998 og ákvörðun nefndarinnar skuli því miðast við 30. nóvember sl. með vísan til 2. mgr. 10. gr. laganna.

Sóknaraðili gerir þær kröfur, að úrskurðað verði, að verð á hörpudiski til áhafnar Ársæls SH-88 verði ákveðið kr. 43.91 kr/kg miðað við að afli sé samsettur þannig, að 70% aflans sé stór skel, en 30% lítil skel.

Varnaraðili krefst þess aftur á móti, að kröfu fulltrúa sjómanna í máli áhafnar Ársæls SH-88 gegn Sigurði Ágústssyni hf. verði hafnað. Krafan geti ekki snúið að Sigurði Ágústssyni hf. viðskiptaaðila Sólborgar ehf., útgerðar Ársæls SH–88. Það séu engin eignatengsl milli Sólborgar ehf og Sigurðar Ágústssonar hf. og því beri að vísa kröfunni frá Úrskurðarnefnd.

Sjónarmið og rökstuðningur sóknaraðila:

Sóknaraðili byggir á því, að meðalverð á hörpudiski hafi verið 36.00 við upphaf síðasta veiðitímabils, sem hafist hafi um mánaðamótin ágúst/september sl. Þetta verð hafi einnig gilt veiðitímabilið á undan. Ekki hafi legið fyrir upplýsingar um afurðaverð á hörpudiski um mánaðamótin ágúst/september sl. þegar hráefnisverðið var ákveðið. Nú liggi það aftur á móti fyrir, að full ástæða hafi verið til þess að hækka meðalverðið fyrir ágúst sl. í 38.28 kr/kg. Með hliðsjón af upplýsingum Þjóðhagsstofnunar sé full ástæða til að hækka meðalverðið um 12.6% frá ágúst til nóvember þessa árs.

Krafa sóknaraðila sé gerð á grundvelli 2. mgr. 11. gr. laga um Verðlagsstofu skiptaverðs o.fl. nr. 13/1998, en þar segi: ,,Nefndin skal við ákvörðun sína taka mið af því fiskverði sem algengast er við sambærilega ráðstöfun afla. Skal í því sambandi tekið mið af verði í nærliggjandi byggðarlögum fyrir sambærilegan fisk að stærð og gæðum. Þá skal nefndin taka tillit til líklegrar þróunar afurðaverðs. Varði ákvörðun nefndarinnar fiskverð í skiptum óskyldra aðila skal og tekið tillit til heildarráðstöfunar á afla skips.”

Áhöfn Ársæls SH-88 hafi reynt að ná samkomulagi við útgerð skipsins um verð á hörpudiski að undanförnu en án árangurs.

Með hliðsjón af framansögðu velur sóknaraðili kröfu sína sanngjarna og byggða á hlutlægum rökum en áskilur sér rétt til frekari málsútlistunar og röksemda á síðari stigum málsins.

Sjónarmið og rökstuðningur varnaraðila.

Varnaraðili byggir kröfu sína þeim rökum, að útgerð skipsins hafi lagt fram drög að samningi fyrir áhöfn þess með tilboði um verð á hörpuskel, sem nemi 38, 50 kr./kg. frá 1. nóvember sl. til loka nóvember mánuðar. Þetta sé sama verð og útgerðin hafi náð í samningi við viðskiptaaðila bátsins Sigurð Ágústsson hf. í Stykkishólmi. Verðið hafi verið 36,00 kr./kg. í upphafi vertíðar, þannig að hér sé um 7,0 % hækkun að ræða.

Varnaraðili vekur athygli á því, að það verð, sem tilgreint sé í samningsdrögum Sólborgar ehf. og áhafnar Ársæls SH–88, sé hærra en almennt sé greitt fyrir hörpudisk í Stykkishólmi og Grundarfirði, sbr. vinnublað Verðlagsstofu merkt VSS 1. Útgerð skipsins sé bundin við veiðileyfi, sem útgefið sé af Fiskistofu til þess að landa veiddum afla til viðurkenndrar skelfiskvinnslustöðvar í Stykkishólmi.

Forsendur og niðurstaða:

Varnaraðili hefur krafist frávísunar málsins á grundvelli þess, að málið varði fiskverðssamning milli áhafnar Ársæls SH-88 og Sigurðar Ágústssonar ehf.

Verður fyrst fjallað um frávísunarkröfu varnaraðila.

Málið var lagt fyrir úrskurðarnefnd af Farmanna-og fiskimannasambandi Íslands vegna deilu milli áhafnar og útgerðar, sbr. bréf samtakanna til VSS dags. 23. nóvember sl. og rakið er hér að framan á blaðsíðu 1. Málið varðar því ekki ágreining milli áhafnar Ársæls SH-88 og Sigurðar Ágústssonar hf. eins og varnaraðili heldur fram og byggir frávísunarkröfu sína á.

Í 3. mgr. 9. gr. nr. 13/1998 er heildarsamtökum sjómanna veitt heimild til að vísa til úrskurðarnefndar ákvörðun um fiskverð í viðskiptum útgerðar við aðila sem ekki telst skyldur útgerðinni, ef samningar um slíkt verð hafa ekki tekist innan fimm daga frá því að áhöfn skips óskaði slíkra samninga.

Ekki liggja fyrir upplýsingar um það, hvenær áhöfn Ársæls SH-88 óskaði sérstaklega eftir samningi við útgerð skipsins, en líta verður svo á, með vísan til þess, að veiðitímabil hörpuskeljar á yfirstandandi vertíð er meira en hálfnað, að skilyrðum lagagreinarinnar sé fullnægt, enda kemur fram í tilboði útgerðar, að það skuli gilda frá 1. nóvember sl.

Málið er því rétt lagt fyrir úrskurðarnefnd og verður tekið til efnislegrar úrlausnar.

Ljóst er, að hagsmunir útgerðar og áhafnar hljóta að fara saman, þegar útgerð selur óskyldum kaupanda afla. enda hafa báðir sama haga af því að sem hæst verð fáist fyrir afla viðkomandi skips. Útgerð annast samninga um sölu aflans fyrir hönd áhafnar, samkvæmt ákvæðum í kjarasamningum LÍU við hérlend sjómannasamtök. Einstök útgerð hefur í slíkum samningum takmarkaða möguleika til áhrifa á það hráefnisverð, sem kaupendur eru tilbúnir að greiða hverju sinni.

Því verður almennt að líta svo á, að sé efni slíks samnings í samræmi við það, sem öðrum útgerðum stendur til boða í samsvarandi viðskiptum, hafi viðkomandi útgerð gætt hagsmuna áhafnar með fullnægjandi hætti.

Í máli því, sem hér er til meðferðar, er aðstaðan sú, að útgerð Ársæls SH-88 hefur boðið áhöfn skipsins kr. 38.50 kr./kg.

VSS hefur aflað upplýsinga um verð á hörpudiski, sem verkendur í Grundarfirði og Stykkishólmi hafa greitt útgerðum á yfirstandandi vertíð og uppgjör til áhafna hefur miðast við. Meðalverð hefur verið rétt undir 36 kr./kg. sé litið fram hjá einum kaupanda, sem er sker sig úr með langlægsta verðið. Einnig kemur fram í upplýsingum VSS, að flestar þær útgerðir, sem stunda veiðar á hörpudiski á Breiðafirði hafa boðið áhöfnum skipa sinna verð u.þ.b. 38.50 kr./kg. frá 1. nóvember sl. að telja.

Með vísan til þess sem að framan er rakið þykir að rétt að ákveða, að verð til áhafnar Ársæls SH-88 skuli vera 38,50 kr./kg. enda er það í samræmi við það, sem algengast er á þessu svæði.

Til frekari rökstuðnings fyrir þessari ákvörðun og með hliðsjón af niðurlagsákvæði 10. gr. laga nr. 13/1998 skal eftirfarandi upplýst.

Formaður úrskurðarnefndar óskaði eftir því við VSS með vísan til 1. mgr. 11. gr. og 12. gr. laga nr. 13/1998, að látnar yrðu í té upplýsingar um þróun afurðaverðs og hráefnisverðs á hörpudiski á tímabilinu frá október 1998 til nóvembermánaðar þessa árs. Þessi viðmiðun var valin með vísan til úrskurðar um verð á hörpudiski, sem upp var kveðinn 23. nóvember 1998 í máli nr. U-8/1998. Niðurstöðu þessarar könnunar VSS er að finna í töflu, sem birt er á bls.6 í lok úrskurðar þessa og ber að skoða sem hluta af texta hans.

Verð það, sem sóknaraðili vísar til og byggir kröfu sína á, er verð og vísitala ágústmánaðar sl. Þar var meðalverðið 36.2 kr./kg. en vísitalan 92.3. Hækkun frá þeim tíma er 11.81%.

Sjá má í töflu þessari, að meðalverð nóvember 1998 var 37.7 kr./kg. en vísitala sjávarafurða v/ hörpudisks var þá 102,9, en er í dag 103.2, sem þannig ætti að svara til 37.81 kr./kg. í dag. Þykir þetta renna stoðum undir verðákvörðun meirihluta nefndarinnar, sem að framan er lýst.

Úrskurður þessi skal gilda til 1. febrúar 2001.

Úrskurðarorð:

Sólborg ehf. skal miðað uppgjör sitt til áhafnar Ársæls SH-88 við 38.50 kr./kg. fyrir allan hörpudisk 6 sm og stærri.

Úrskurður þessi gildir til 1. febrúar 2001.

Skúli J. Pálmason
Friðrik J. Arngrímsson
Sveinn Hj. Hjartarson

Fylgirit með úrskurði:

	Vísitölur sjávarafurða (ÍKR) frá október 1998 til nóvember 2000		Meðalverð: Hörpudiskur í október 1998 til september 2000
			Selt beint til fiskverkenda
		Hörpudiskur	verð (kr)	tonn
	okt. 1998	106,7	37,2	2034
úrsk. '98	nóv. 1998	102,9	37,7	1855
	des. 1998	101,3	37,5	1092
	jan. 1999	100	36,1	1171
	feb. 1999	98,7	35,6	288
	mar. 1999	97,5	35,7	19
	apr. 1999	97,1	-	0
	maí 1999	97,3	-	0
	jún. 1999	95,8	-	0
	júl. 1999	95,7	33,7	5
	ág. 1999	100,5	34,8	422
	sep. 1999	99,1	35,5	1788
	okt. 1999	100,5	35,3	1850
	nóv. 1999	96,5	36,3	2028
	des. 1999	94,3	36,2	1257
	jan. 2000	94,5	35,8	1211
	feb. 2000	92,7	35,7	539
	mar. 2000	91,5	-	0
	apr. 2000	90,3	36,0	22
	maí 2000	89,8	-	0
	jún. 2000	92,7	-	0
	júl. 2000	92,4	-	0
	ág. 2000	92,3	36,2	555
	sep. 2000	93,2	35,8	1712
	okt. 2000	93,8
	nóv. 2000	103,2
		v/ alls	36,3	17848

Til baka í yfirlit